بررسی اثرات تجویز عصاره آبی- الکلی گیاه چرخه (launaea acanthodes) بر سطوح سرمی هورمونهای گنادوتروپین و تستوسترون و ساختار لوله های سمینفروس در موش صحرایی هیپرگلیسمیک

مقدمه: از آنجا که هیپرگلیسمی ناشی از دیابت اندامهای مختلف را تحت تاثیر قرار می دهد احتمال نارسایی غدد جنسی (گنادها) و ناباروری ناشی از آن در بیماران دیابتی بیشتر از افراد طبیعی است. در این رابطه اختلالات هورمونی و استرس اکسیداتیو ناشی از هیپرگلیسمی می توانند از جمله مکانیزمهای اثرات منفی هیپرگلیسمی بر گنادها باشد. از طرف دیگر گزارشات منتشر شده نشان می دهند که گیاه چرخه دارای اثرات هیپوگلیسمیک است و قادر است علاوه بر کاهش قند خون موجب افزایش سطح انسولین سرمی نیز گردد. هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات تجویز عصاره آبی- الکلی گیاه چرخه بر ساختار لوله های سمینفروس و سطوح هورمونهای گنادوتروپین و تستوسترون در موشهای صحرایی هیپرگلیسمیک بوده است. مواد و روشها: 24 موش صحرایی به چهار گروه (6n=) کنترل، هیپرگلیسمیک (stz) و هیپرگلیسمیک تیمار شده با انسولین (stz+ins; 5iu/kg/day) و هیپرگلیسمیک تیمار شده با عصاره آبی- الکلی گیاه چرخه (stz+ext; 150mg/kg/day) تقسیم شدند. دوره تیمار چهار هفته بود و در پایان هفته های دوم و چهارم بمنظور تعیین سطوح فاکتورهای بیوشیمیایی خون (گلوکز، انسولین، تری گلیسرید، کلسترول،ldl ) و سطوح سرمی هورمونهای fsh، lh و تستوسترون از طریق سینوس چشمی از کلیه موشها خونگیری شد. موشها تا هفته هفتم (بدون تیمار) نگهداری شدند و پس از آن بیضه راست موشها خارج، فیکس (فرمالین 10%) و در مسیر آماده سازی بافتی قرار گرفت. در بررسی میکروآناتومیک (رنگ آمیزی هماتوکسیلین وایگرت-پیک ایندیگو کارمین) پارامترهای قطر لوله های سمینفروس و ضخامت جدار سلولی لوله ها و در بررسی هیستولوژیک تعداد سلولهای لایدیگ مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج: در مقایسه با گروه کنترل، در پایان هفته دوم میانگین سطح انسولین در گروه stz+ext افزایش معنی داری (01/0>p) نشان داد. همچنین سطوح کلسترول و ldl در کلیه گروههای آزمایشی و سطوح تری گلیسرید وگلوکز در گروه های stz و stz+ins به طور معنی داری (01/0>p) افزایش یافت. در پایان هفته چهارم، نسبت به هفته دوم، سطوح تری گلیسرید، کلسترول و ldl در کلیه گروههای آزمایشی بطور معنی داری (05/0>p) کاهش یافت. نتایج سنجش هورمونی هفته دوم نشان داد که، در مقایسه با گروه کنترل، سطوح fsh و lh در کلیه گروههای تجربی بطور معنی دار (05/0>p) کاهش و سطح تستوسترون بطور معنی دار (05/0>p) افزایش یافته است ولی در هفته چهارم اگر چه سطوح fsh و lh در گروه stz کماکان بطور معنی دار (001/0>p) پائین بود ولی در گروههای stz+extو stz+ins سطوح این هورمونها به مقادیر گروه کنترل نزدیک و نسبت به هفته دوم با تغییر معنی دار همراه بود. بررسی میکروآناتومیک ساختار بیضه در پایان هفته هفتم نشان داد که قطر لوله های سمینفروس، ضخامت دیواره سلولی لوله ها و تعداد سلولهای لایدیگ در گروه stz بطور معنی دار (01/0>p) کاهش و در سایر گروهها تفاوت محسوسی مشاهده نشد. بحث و نتیجه گیری: تجویز عصاره گیاه چرخه دارای اثراتی سودمند در محافظت بیضه از اثرات پاتوژنیک و دژنراتیو ناشی از هیپرگلیسمی است. از آنجا که بخشی از اثرات مخرب هیپرگلیسمی بر بیضه احتمالا ناشی از استرس اکسیداتیو است بنابراین می توان چنین نتیجه گیری کرد که اثرات محافظتی عصاره گیاه چرخه ممکن است تا حدودی ناشی از وجود ترکیبات فلاونوئیدی و اثرات آنتی اکسیدانتی آن باشد. کلمات کلیدی: هیپرگلیسمی، گیاه چرخه، بیضه، گنادوتروپین ها، تستوسترون